بررسی مفهوم و گونه های عدالت اجتماعی در اندیشه سیاسی وجامعه شناسی

دکتر صلاح الدین هرسنی

عدالت طبیعی را می توان در آثار صاحبنظران كلاسیكی چون افلاطون و ارسطو و سپس در دوره معاصر نیز در افكار كسانی چون هایك مشاهده نمود. عدالت طبیعی به نحوی نتیجه ای از تشخیص فرد عادل است، در واقع فرد عادلی كه در اندیشه افلاطون به صورت فیلسوف حاكم ناكجا آباد نمایانده می شود ملاك تشخیص این نوع از عدالت است.

 

ادامه نوشته

سیری در اندیشه های ارتباطی تئو دور آدورنو، ماکس هورکهایمر و والتر بنیامین

 

دکتر صلاح الدین هرسنی

مکتب انتقادی یا فرانکفورت محصول اندیشه گروهی از نومارکسیست های آلمانی است که از نظریه مارکسیستی، به ویژه از گرایش آن به جبرگرایی اقتصادی، دل خوشی نداشتند. این مکتب در 1923 در فرانکفورت آلمان پایه گذاری شد، هر چند که بسیاری از اعضای آن حتی پیش از این زمان نیز فعال بودند.

ادامه نوشته

نظریه نوسازی و نهادمندی سیاسی هانتینگتون

دکتر صلاح الدین هرسنی

هانتينگتون نظريه پرداز متاخر در کتاب«سامان سياسي در جوامع در حال دگرگونی» چگونگی وقوع انقلاب ها را بررسي مي کند. وي انقلاب را به خصوص در کشورهاي « جهان سوم» و به شيوه اي دورکيمي بررسي مي کند.

ادامه نوشته

نگاهي به تاريخچه روابط ايران و آمريكا

دکتر صلاح الدین هرسنی

اینکه در آستانه انقلاب اسلامی، از ایران به جزیره ثبات نام برده شد، بیشتر با خیال شباهت داشت تا واقعیت.به جرات در آن ایام می شد این ثبات را همچون آرامش قبل از توفان دانست که در پس خود،وقوع تحولات جدیدی را برای تاریخ معاصر ایران نوید می داد.

ادامه نوشته

نقش حزب در پيشبرد دموكراسي (گفتگو با دکترعبدالعلي قوام)

دکتر صلاح الدین هرسنی

حزب Party ساختاري است كه به شكلي قانونمند، زمينه جابه جايي مسالمت‌آميز قدرت را در يك جامعه دموكراتيك فراهم مي‌كند و بازي قدرت را به سطحي فراتر از شيوه‌هاي سنتي و پيشامدرن كسب قدرت ارتقا مي‌دهد. حزب با ساختار بروكراتيك خود، قادر است هيجانات متعارض و خواسته‌هاي جامعه را به تصميماتي تبديل كند كه قابليت عملياتي‌شدن را دارا هستند.

ادامه نوشته

اسلام سیاسی در مصر

 ^{دکتر صلاح الدین هرسنی}

قراین وشواهد موجود در فضای سیاسی واجتماعی مصر حکایت از آن دارند که اسلام موجود در این  بیشتر تم سیاسی دارد که همراره بخشی از فراگرد حیات و جریان های سیاسی این کشور قلمداد می گردد. بررسی وضعیت اسلام سیاسی در این کشور نشان می دهد که بتوان اسلام سیاسی در این کشور رابه سه بخش عمده تقسیم نمود.

ادامه نوشته

بررسی فرآیند چالش های گذار به دموکراسی در مصر

دکتر صلاح الدین هرسنی

به لحاظ گونه شناسی، نظام سیاسی مصر را باید نمونه ای از یک رژیم شبه اقتدار گرا از نوع  با ثبات آن تلقی کرد. به جرات می توان گفت که شبه اقتدار گرایی تثبیت شده و نهادینه شده در مصر وجود دارد. صدور چنین حکمی در باب نظام سیاسی مصر، با مطالعه و بررسی نظام سیاسی مصر در فاصله سال های1922 تا کنون به دست می آید. نظام سیاسی مصر در این مدت به میزان زیادی در میان دو انتهای طیف سیاسی که یک سر آن به اقتدار گرایی و سر دیگر آن به دموکراسی ختم می شد، در نوسان بوده و در این نوسان چالش های فراوانی را در گذار به دموکراسی آنهم به عنوان ویژگی خصوصی تجربه نموده است. نظر به اینکه نظام سیاسی مصر از فاصله سال  1922 تاکنون،واجد خصوصیات شبه اقتدار گرایی بوده است،نشانگان آن ک  در چهار دور زمانی خاص و به تفکیک مورد ارزیابی قرار گرفته است که در پی می آید.

 

ادامه نوشته

الگو های حاکم بر روابط دولت و جامعه در جوامع مدرن

دکتر صلاح الدین هرسنی

در مباحث جامعه شناسی سياسی اصلی ترين دغدغه ذهنی صاحب نظران اين است که چه رابطه ای بين دولت وجامعه وجود دارد. به عبارت ديگر شناخت رابطه وتعاملی که بين نيروهای اجتماعی وقدرت دولتی وجود دارد، در کانون مطالعات جامعه شناسی قرار دارد. علمای اين علم به دنبال کشف تاثير نيروهای اجتماعی به معنای عام کلمه بر زندگی سياسی هستند که در قالب های عمده ای چون قدرت رسمی،نفوذ وغيره اعمال مي شود. صاحب نظران و علمای علم جامعه شناسی سياسی با مطالعه جوامع غربی،الگوهای مختلفی از نوع رابطه دولت وجامعه را استخراج کرده اند که هريک نکات مهم وقابل تاملی برای شناخت تعاملات سياسی واجتماعی اين جوامع در اختيار خواننده قرار مي دهند. اين الگوها عبارتند از:الگوی پلوراليستی، الگوی مارکسيستی،الگوی اليتيستی،الگوی کورپوراتيستی و الگوی رانتیریسم. مسلم است که هريک از اين الگوها به نوبه خود مي تواند متضمن فهم وسيعی از نوع رابطه وتعامل دولت وجامعه باشد.

 

 

ادامه نوشته

راشد الغنوشی وجنبش اسلامی النهضه

دکتر صلاح الدین هرسنی

الغنوشی با ایجاد جنبشی در تونس با نام "النهضه " که بعدها با نام "الاتجاه‎ الاسلامیه" شناخته شد و با تمرکز بر دانشگاه جامع زیتونیه به مبارزه با رئیس جمهور وقت تونس بورقیبه و سیاست‎های سکولاریستی او پرداخت.

ادامه نوشته

ايالات متحده و خليج‌فارس در قرن 21 / قسمت دوم

دکتر صلاح الدین هرسنی

در حالی که زیرساختهای خلیج‌فارس نیز با هدف تشویق دگرگونی سیاسی و مقابله با پیشامدهای احتمالی نظامی در صحنه‌ی جنگ بنا گردیده‌اند، همچنین روشن است که هدف از برپایی این تأسیسات ایجاد توانایی برای اعمال قدرت در مناطق دوردست است.

 

ادامه نوشته

ايالات متحده و خليج‌فارس در قرن 21/ قسمت اول

دکتر صلاح الدین هرسنی

قضاوت در این مورد که آیا ایالات متحده هدف استراتژیک جدید و شاخصی را در خاورمیانه تعیین نموده است، مستلزم بررسی مختصر تاریخ است. استراتژی امنیتی ایالات متحده در خلیج‌فارس و خاورمیانه در سراسر دوره پس از 1945 منسجم باقی ماند.

ادامه نوشته

مفهوم شناسى انقلاب و اصلاحات

دکتر صلاح الدین هرسنی

انقلاب در لغت به معناى درآمدن از صورتى به صورت ديگر و دگرگون شدن است و در اصطلاح به دگرگونى بنيادى درنظام اجتماعى، سياسى،فرهنگى و اقتصادى در يك جامعه اطلاق مى شود.

ادامه نوشته

نظریه رژیم های بین المللی

دکتر صلاح الدین هرسنی

ثبات نظام بين المللي و تغيير آن هسته اصلي نظريه رژيم هاي بين المللي را تشكيل مي دهد. در اين مقاله به مباحثي همچون مباني شكل گيري رژيم هاي بين المللي، تعريف، مفاهيم رژيم هاي بين المللي و ... مي پردازيم.

ادامه نوشته

چهار محور اساسی در رابطه امریکا و اروپا

دکتر صلاح الدین هرسنی

به نظر مى‌رسد در حال حاضر اروپا در 4 محور اساسی با امریکا دچار ابهام است. اولین موضوع براى اروپائى‌ها بحث ماموريت و نقش ناتو است. بيم از اينکه با توجه به اوضاع کنونى منطقه خاورميانه ناتو به بازوى ارتش آمريکا تبديل شده و سربازان اروپايى آن سپر يا مين روب مناطق عملياتى‌اى شوند که امريکا در آنجا اهداف استرات‍ژيک دارد شاکله اساسى اين نگرش اروپائى‌هاست.

ادامه نوشته

تئوري خشونت سازي ساختاري

دکتر صلاح الدین هرسنی

اگر كشوري مسير درست را تشخيص داد بايستي با تكيه بر پتانسيل هاي داخلي خود به ويژه اراده ملي در آن جهت حركت كند
اگر از منظر تئوريهاي انتقادي به ماهيت نظام بين الملل كنوني نگريسته شود، اوضاع جهان بسيار بدتر از آن چيزي است كه مشاهده مي كنيم. تئوري هاي انتقادي، اغلب شامل تئوري هايي مي شوند كه اساس نظام موجود را قبول ندارند و گاه تعبير قانون جنگل را در توصيف آن به كار مي برند. هدف اصلي تئوري هاي انتقادي، نقد وضع موجود، رهايي از آن و ترسيم آينده اي مطلوب از جهان است. در چهره اي كه تئوري هاي انتقادي از جهان ترسيم مي كنند، صلح جايگزين «خشونت ساختاري» مي گردد. در تئوريهاي انتقادي، واژه خشونت ساختاري يك واژه كليدي است. اين اصطلاح به ويژه توسط جان گالتونگ در توصيف نظام سرمايه داري به كار برده شد. در تعريف اين نوع از خشونت گفته شده است كه «خشونت ساختاري خشونتي است كه از ماهيت سلطه گونه روابط ميان واحدها ناشي مي شود.» از خودبيگانگي، استعمار، استضعاف و استثمار از مفاهيم كليدي هستند كه در دل اين رابطه وجود دارد. شايد به كار بردن اصطلاح «سلطه و زيردستي» تعبيري خلاصه و سودمند از خشونت ساختاري باشد.

ادامه نوشته

نگاهی به تاریخچه شکل گیری و ساختار ناتو

دکتر صلاح الدین هرسنی

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو)، اتحادی متشکل از 26 کشور از امریکای شمالی و اروپا است که با امضای پیمان آتلانتیک شمالی در 4 آوریل 1949 بین 10 کشور اروپایی، کانادا و ایالات متحده امریکا در واشنگتن، تاسیس شد و مقر آن شهر بروکسل، پایتخت بلژیک شد.

ادامه نوشته

بررسي جنبشهاي اسلامي و اصلاحي در مصر

دکتر صلاح الدین هرسنی

بی شک، مصر در تاریخ گذشته خود، در میان کشورهای عربی، نقش ویژه ای داشته است. اهمیت مصر، آنجایی بیشتر رخ می نماید که از یک سو، به عنوان مرکز ثقل اندیشه های سیاسی و مذهبی در جهان عرب و از سوی دیگر، محل اصلی ظهور ناسیونالیسم عربی در سالهای پس از جنگ جهانی دوم و بالاخره جولانگاه اصلی مبارزه با اسرائیل و حمایت از مبارزات ضد صهیونیستی جنبش مقاومت مردم فلسطین بوده است. پیشگامی مصر در میان کشورهای عربی در دو حقیقت اصلی نهفته است: قرار گرفتن مصر به عنوان مهد اصلی نشر جنبش فکری ناسیونالیسم عربی به رهبری جمال عبدالناصر و خیزش جنبشهای اسلامی به رهبری گروههای اسلامی واصلاح طلب.

ادامه نوشته

تاريخچه مناسبات ايران و مصر

دکتر صلاح الدین هرسنی

در تاريخچه مناسبات ايران ومصر، عامل «گرايش به صهيونيسم‌» همواره يك عنصر بازدارنده و تخريبي بوده است‌. اين پديده را مي‌توان درجدائي حكومت جمال عبدالناصر و حكومت پهلوي به دليل اتحاد محمدرضا با اسرائيل و فاصله جمهوري اسلامي از حكومت مصر به دليل پيمان كمپ‌ديويد و ارتباط مصري‌ها با صهيونيستها به روشني مشاهده كرد. تنها پيش از تأسيس اسرائيل بود كه رويكرد سياسي دو كشور ايران ومصر بايكديگر همسويي داشت وپادشاهي بودن هر دو سبب تحكيم پيوند آنها شده بود.

ادامه نوشته

مصر در یک نگاه

دکتر صلاح الدین هرسنی

مصر یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان و تمدن آن که در حاشیه رود نیل شکل گرفته در زمره کهن‌ترین تمدن‌ها محسوب می‌شود که از حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد موجود است.

ادامه نوشته

اهميت مصر از ديدگاه اسرائيلي ها

دکتر صلاح الدین هرسنی

درباره اهميت مصر در ابعاد مختلف آن از سوي استراتژيست هاي صهيونيستي ديدگاه ها و نظريات مختلفي وجود دارد. به طور مثال ديدگاه افرايم سنيه(26) درباره جايگاه و اهميت مصر در سياست هاي راهبردي اسرائيل را در نكات زير مي توان خلاصه كرد.

ادامه نوشته

مدل های تصمیم گیری در سیاست خارجی

دکتر صلاح الدین هرسنی

تحليلگران سياسى بصورت سنتى بر روى اين مسئله تمرکز مى نمودند که که چگونه يک تصميم گير بر روى يک راه حل از ميان تعداد متعددى از آلترناتيوها تمرکز مى نمايد؟ در همين ارتباط سه مدل مطرح در تصميم گيرى سياست خارجى که در سالهاى اخير بيشتر مورد بحث بوده اند، در اين بخش برشمرده مى شود: اولين آنها که در کارهاى گراهام آليسون مورد بحث قرار گرفته است، مدل عقلايى است . البته او از سه الگو در کارهاى خود نام مى برد که عبارتند از الگوى عقلايى ، الگوى سازمانى و الگوى بوروکراتیک .

ادامه نوشته

ارزیابی و بررسی جنبش اسلامی اخوان المسلمین

دکتر صلاح الدین هرسنی

اخوان المسلمین سازمان مذهبی - سیاسی که در 1307 هجری شمسی ۱۳۴۷ هجری قمری (سال ۱۹۲۸ میلادی) در مصر و به وسیلهٔ شيخ حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنا معروف به حسن البنا (۱۹۰۶-۱۹۴۹)در شهر اسماعيليه بنیانگذاری شد .

ادامه نوشته

جنگ سرد به روایت تقویم

دکتر صلاح الدین هرسنی

ایلات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در طی جنگ جهانی دوم با یکدیگر هم پیمان بودند، اما بعد از جنگ راهشان از هم جدا شد. در سال 1949 ایالات متحده پیمان ناتو را برای جلوگیری از گسترش کمونیسم شوروی تشکیل داد. دو ابر قدرت علاوه بر جنگهای واقعی در کره، ویتنام و افغانستان، با یکدیگر جنگ سرد تبلیغاتی، جاسوسی و تهدیدات نظامی نیز داشتند. وجود عامل بازدارنده سلاحهای هسته ای از درگیری نظامی مستقیم، پیشگیری می کرد.

 

ادامه نوشته

انقلاب فرانسه و جمهوری های پنجگانه

دکتر صلاح الدین هرسنی

انقلاب فرانسه (۱۷۹۹-۱۷۸۹) دوره‌ای از دگرگونی‌های اجتماعی سیاسی در تاریخ سیاسی فرانسه و اروپا بود. این انقلاب، یکی از چند انقلاب مادر در طول تاریخ جهان است که پس از فراز و نشیب‌های بسیار، منجر به تغییر نظام سلطنتی به جمهوری لائیک در فرانسه و ایجاد پیامدهای عمیقی در کل اروپا شد.

ادامه نوشته

سایه گلیسم بر سیاست خارجی فرانسه

دکتر صلاح الدین هرسنی

این جمله سارکوزی که برای «تسخیر دوباره قلب آمریکا» به این کشور سفر کرده، حاکی از یک تغییر نگرش مهم در سیاست خارجی فرانسه است که توجه تمامی رسانه ها را به خود جلب می نماید. امروز در فرانسه او را به طعنه «سارکو آمریکایی» می خوانند. 

 

ادامه نوشته

ایران و دکترین های رؤسای جمهوری آمریکا (1978-1945)

دکتر صلاح الدین هرسنی

ایران به دلایل مختلف در دوره‌های پیاپی تاریخی دارای اهمیت و موقعیت استراتژیک بوده است؛ موقعیت و اهمیت استراتژیک ایران در مقاطع مختلف تاریخی باعث طمع کشورها و قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی برای نفوذ یا سلطه بر این کشور بوده است. زمانی به دلیل قرار گرفتن در مسیر جادة ابریشم که راه ارتباطی اروپا با مرکز و شرق آسیا بود و زمانی به علت قرار داشتن بر سر راه اروپا به شبه قاره هند که مدت‌ها مورد منازعه دولت‌های انگلیس، روسیه و فرانسه بود و در دوره پیش از انقلاب اسلامی، به سبب وجود ذخایر عظیم انرژی در منطقه خلیج فارس و ایران2 و قرار گرفتن آن در سراسر سواحل شمالی خلیج فارس و تنگة هرمز و همسایگی با اتحاد شوروی که در زمان جنگ سرد برای صدور ایدئولوژی مارکسیستی تلاش می‌کرد.پس از جنگ جهانی دوم، آمریکا با توجه به قدرت نظامی و اقتصادی خود به عنوان قدرت برتر، جانشین اروپایی‌ها در بسیاری از مناطق جهان از جمله خاورمیانه و ایران شد. موقعیت استراتژیک و منابع غنی طبیعی ایران، آمریکایی‌ها را به سوی خود جذب کرد و جایگاه ویژه‌ای را در خط مشی‌ها و دکترین‌های امنیتی آمریکایی پیدا نمود. در این مقاله خط مشی‌ها و دکترین‌های پنج رئیس جمهور آمریکا از پس از جنگ جهانی دوم تا پیروزی انقلاب اسلامی (ترومن، آیزنهاور، کندی، نیکسون و کارتر) را مورد ارزیابی قرار می گیرد.

 

 

ادامه نوشته

رویکرد های نظری و تئوریک در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

  دکتر صلاح الدین هرسنی

یکی از موضوعات و مباحث مهم در مطالعه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران،انتخاب رهیافت و رویکرد های نظری مناسب است. چون هریک از این نظریه ها بر اصول ومفروضه های متمایزی استوار است که گزینش متغیرها،عوامل،فرآیند ها و مفاهیم خاصی را در تجزیه وتحلیل سیاست خارجی ایجاب می کند.در مورد چارچوب مفهومی یا نظری مناسب برای مطالعه وتحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی،اتفاق نظر وجود ندارد. این اختلاف نظر ها از نوع رابطه بین نظریه روابط بین الملل و نظریه سیاست خارجی از یک سو و ماهیت و هویت جمهوری اسلامی از سوی دیگر سرچشمه می گیرد.بنابراین با رویکرد هایی چون: آرمان گرایی،صلح دموکراتیک، لیبرالیسم اقتصادی، واقع گرایی، نظریه ژئو پولیتیک، نو واقع گرایی، نهاد گرایی نو لیبرال، سازه انگاری و نظریه گفتمان، می توان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را تحلیل کرد. برای تامین این هدف تلاش می شود پس از بررسی اجمالی و مختصر اصول و مفروضه های بنیادی هر نظریه و رهیافت نظری، رویکرد آن به مقولات و مفاهیم پنجگانه مدل بازیگر،منطق اقدام،سطح و واحد تحلیل،متغیر وابسته ومتغیر مستقل یا عوامل تعیین کننده سیاست خارجی نیز تبیین گردد.

ادامه نوشته

مورفولوژی (ريخت‌شناسي) مجموعه‌هاي امنيتي منطقه‌اي در محيط پيراموني ايران

دکتر صلاح الدین هرسنی

اصطلاح مجموعه امنيتي منطقه‌اي (Regionol security complex)، نخستين‌بار به طور مشخص در دهه شصت در آثار افرادي چون ويليام تامس و گرايد (Graid) به كار رفت.اين افراد ضمن به كار بردن اين اصطلاح كوشيدند تعريفي از آن ارائه دهند. در تعريف آنها، مجموعه امنيتي منطقه‌اي، عبارت از مجموعه‌اي متشكل از دولت‌هايي است كه حفظ امنيت هريك در گرو حفظ امنيت ديگري و تهديد امنيت يك عضو به منزله تهديد امنيت ساير اعضا تلقي مي‌شود.اما اين اصطلاح به طور مبسوط و بارز در نوشته‌هاي باري‌بوزان (Barry Buzan) گنجانده شد و به عنوان يك مفهوم كليدي در ادبيات روابط بين‌المللي وارد شد.

 

ادامه نوشته

ارزیابی کارنامه حافظ اسد در نظام سیاسی سوریه

دکتر صلاح الدین هرسنی

 حافظ اسد در سال ۱۹۳۰ به دنیا آمد. حافظ اسد پس از طی تحصیلات مقدماتی وارد دانشکده افسری شد. وی پس ازمدتی خدمت در ارتش ، در نیروی هوایی سوریه به در جه ژنرالی رسید و پس از طی مقاماتی چون وزیر دفاع و فرمانده نیروی هوایی ، نخست وزیری و دبیر کلی حزب بعث از ماه مارس ۱۹۷۱ میلادی پس از انجام کودتایی رییس جمهور سوریه شد . اسد ، سیاست آشتی جویانه‌ای را با اعراب دنبال می‌کرد و به دنبال گسترش اتحاد دنیای اسلام و عرب در برابر دشمنان خارجی بود.در جنگ تشرين بين اعراب و اسراییل توانست قسمتهايي از بلندیهای جولان را آزاد كند.

ادامه نوشته

استراتژي نظامي - امنيتي آمريكا در رويارويي با بحران‌هاي جهاني

دکتر صلاح الدین هرسنی

اگرچه آمريكايي‌ها از زمان جنگ دوم جهاني فعاليت‌هاي راهبردي خود را براساس متنوع‌سازي نيروهاي دفاعي و امنيتي سازمان‌دهي كردند، اما تا سال 1960 مطلوبيت مؤثري براي استراتژي دفاعي و امنيتي در رويارويي با بحران‌ها ايجاد نكردند.

ادامه نوشته